روش های پرداخت و تامین مالی بین‌الملل

در معاملات بازرگانی باید پرداخت انجام شود تا معامله به سرانجام برسد. در بازرگانی بین‌الملل نیز یکی از مهمترین موضوعات، روش پرداخت است.

در حال حاضر با گسترش سیستم های بانکی، پرداخت های بین‌الملل معمولا از طریق **** انجام می‌شود. صرافی ها نیز امکان تبادل پول را در بازرگانی های بین‌الملل فراهم می‌کنند. بطور کلی چهار روش در پرداخت های بین‌المللی رایج است:

1. حساب باز (نسیه)

2. پیش پرداخت

3. وصولی یا برات

4. پرداخت با اعتبار اسنادی

5. روش های تعهد پرداخت بانکی.

اعتبارات اسنادی یکی از مطمئن ترین شیوه های پرداخت است که البته دارای هزینه بیشتری نیز نسبت به سایر روش های پرداخت است. به هر صورت، در معاملات بازرگانی بین‌الملل طرفین قرارداد باید بر یکی از این شیوه های پرداخت به توافق برسند تا خریدار از آن طریق اقدام به پرداخت هزینه نماید.

حساب باز (نسیه)

نسیه!

در این روش خریدار یا وارد کننده این امکان را می‌یابد که بعد از رسیدن کالا به مقصد و حتی ترخیص کالا از گمرک مقصد، مبلغ معامله را پرداخت نماید. به بیان دیگر خریدار در این روش بصورت نسیه، بهای کالای خریداری شده را پرداخت نموده و از مزایای آن بهره‌مند می‌شود. بدیهی است خریدار متعهد می‌گردد بر اساس توافق فی مابین، مبلغ معامله را در زمان معین پرداخت نماید. فروشنده در این روش سند مالی قابل معامله‌ای از خریدار دریافت می‌نماید و صرفا در صورتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که خریدار اعتبار بسیار قوی نزد فروشنده داشته باشد و یا برای وی شناخته شده باشد. طبق این روش، در صورت عدم پرداخت، فروشنده مکانیزم محافظتی مناسبی برای دریافت مبلغ معامله در دست نداشته، هرچند می‌تواند برای کاهش ریسک خود در قرارداد فروش، به این موضوع اشاره نموده و آنرا سازماندهی نماید. هرچند این روش از ریسک بالایی برای فروشنده برخوردار می‌باشد اما همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد و بعضشی شرکت های بیمه‌ای و ارگان های دولتی نیز این ریسک را مورد پوشش بیمه ای قرار می‌دهند. در کشور ما نیز صندوق ضمانت صادرات به نوعی این ریسک را پوشش می‌دهد.

پیش پرداخت

پیش پرداخت!

در روش پیش‌پرداخت، خریدار بیشترین ریسک را می‌پذیرد. در این روش، خریدار قبل از حمل کالا توسط فروشنده، مبلغ معامله را پرداخت می‌نماید و منتظر می‌ماند تا فروشنده در زمان مقرر کالا را برای وی ارسال نماید. این روش معمولا در حالت های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

1.وارد کننده یا خریدار از سابقه فعالیت بازرگانی کافی، برخورد نمی‌باشد.
2.در صورتی که وضعیت اعتباری خریدارد مورد تردید باشد و یا رضایت فروشنده را حاصل نکند.
3.در صورتی که ریسک سیاسی و اقتصادی کشور خریدار، بالا باشد.
4.در صورتی که تقاضا برای کالا خیلی زیاد باشد و فروشنده بخواهد کاملا از دریافت بهای کالا مطمئن باشد.
5.در صورتی که هزینه تولید کالا بسیار زیاد باشد.
6.در صورتی که کالا سفارشی و منحصر به فرد باشد.
در این روش پرداخت، بانک ها درگیر نمی‌شوند و حتی در صورت درگیری بانک ها، نقش آنها به انتقال وجه خلاصه شده و دخالتی در انتقال، کنترل و بررسی اسناد معامله ندارند؛ بنابراین هزینه های بانکی در این روش کاهش یافته و روشی تقریباً ارزان می‌باشد.

در این روش خریدار ضمانت کافی برای پیگیری تعهدات فروشنده در اختیار ندارد و در صورتی که فروشنده، کالا یا اسنادِ ناقص و ناکافی برای وی ارسال کند، عملا کاری از دست خریدار برنمی‌آید، مگر در حالتی که قرارداد جامعی تدوین شده باشد.

پرداخت بر اساس وصولی ها یا برات

برات!

یکی از رایج ترین روش های پرداخت در بازرگانی بین‌الملل، استفاده از وصولی ها (از جمله برات) است. این روش به دلیل هزینه نبستاً پایین و امنیت نسبی، از طرف بسیاری از بازرگانان مورد توجه قرار گرفته است. در 2 روش قبل، یکی از طرفین معامله ریسک زیادی را می‌پذیرفت و به طرف مقابل اعتماد زیادی از خود نشان می‌داد. در صورتی که طرفین معامله بخواهند از ریسک کل معامله بکاهند و ریسک را بصورت مناسب و متعادل بین یکدیگر تقسیم کنند، می‌توانند از روش وصولی استفاده نمایند.

وصولی ها یکی از روش های مناسب در معاملات بازرگانی بین‌المللی می‌باشند. روش وصولی ها در عرف بانکی بازرگانی کشورمان تحت عنوان براتی یا واردات با روش “ثبت سفارش براتی در بانک” شناخته می‌شود. در 2 روش قبل، بانک ها نقشی در بررسی اسناد نداشتند اما در این روش بانک ها علاوه بر انتقال وجه، اسناد را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند.

در این روش فروشنده، کالا را به کشور خریدار ارسال می‌کند، اما اسناد را مستقیم برای خریدار نمیفرستد؛ بلکه اسناد بازرگانی از جمله فاکتور، بارنامه، لیست عدل بندی، گواهی مبداء و دیگر اسناد را به همراه یک دستورالعمل برای بانک مشخص شده می‌فرستد و در دستورالعمل ارسالی از بانک مشخص شده می‌خواهد در صورتی که خریدار تعهدات خود را در پرداخت، قبول برات و با غیره به انجام رساند، اسناد را به وی تحویل دهد.

فروشنده پس از منعقد شدن قرارداد اقدام به تولید و تحویل کالای موضوع قرارداد به شرکت حمل می‌نماید و اسناد حمل را دریافت می‌کند. فروشنده پس از دریافت اسناد حمل، نزد بانک خود رفته و اسناد مربوط به کالا را (فاکتور، لیست عدل بندی، بارنامه، گواهی مبداء و…) به همراه برات و یک دستورالعمل به بانک خود تحویل می‌دهد، این دستورالعمل ملاک عمل بانک در قبال برات خواهد بود. با اینکه فروشنده پس از دریافت این اسناد، آنها را برای بانک خریدار ارسال می‌کند، بانک خریدار وظیفه دارد با توجه به دستورالعمل ارائه شده توسط فروشنده، اقدام نماید.

پرداخت با اعتبار اسنادی

اعتبار اسنادی!

هرچه روش های پرداخت در بازرگانی بین‌الملل بهبود میابد، بازرگانان از تبادل پول و کالا به سمت تبادل اسناد مربوط به کالا و وجه پیش می‌روند. یکی دیگر از روش های پرداخت در بازرگانی بین‌الملل، اعتبار اسنادی می‌باشد. در اعتبار اسنادی یک بانک متعهد می‌شود تا در مقابل ارائه اسنادی مشخص توسط فروشنده و طبق شرایط اعتبار، اقدام به پرداخت وجه اسناد کالا نماید. در این شیوه از یک طرف فروشنده اطمینان دارد در صورتی که کالا را تهیه و اسناد آنرا برای بانک ارسال کند، به پول خود دست میابد و از طرف دیگر خریدار مطمئن است تا وقتی کالا طبق توافق تولید و ارسال نشده، پولی به فروشنده پرداخت نخواهد شد.